10 oktober 2020 / Wereld Daklozendag

Op 10 oktober was het voor het tiende jaar op rij Wereld Daklozendag; dat is geen dag om trots op te zijn. Wereldwijd zijn er meer dan honderd miljoen daklozen. In Nederland is het aantal daklozen afgelopen tien jaar tijd zelfs meer dan verdubbeld naar ruim veertigduizend mensen (CBS). De helft daarvan betreft jongeren tussen de 18 en 27 jaar. Gezien de financiële gevolgen van het coronavirus zal dat aantal naar verwachting de komende tijd alleen maar oplopen. Hoe keren we het tij?

Staatssecretaris Blokhuis (Ministerie van Volksgezondheid Welzijn en Sport) kondigde in het voorjaar van 2019, samen met vier andere ministeries, een ambitieus actieprogramma aan waarmee het aantal dak- en thuisloze jongeren in Nederland in 2022 drastisch moet zijn teruggebracht. Blokhuis roept in het plan op tot onconventionele plannen, want standaardoplossingen zijn niet toereikend.

Standaardoplossingen lijken zelfs te ontbreken. De huidige wet- en regelgeving, waaronder de wettelijke onderhoudsplicht, sluit bijvoorbeeld niet aan bij jongvolwassenen wiens ouders buiten beeld zijn. Zij kunnen slechts een aanspraak maken op een uitkering van €253,17 per maand. Veel jongeren in tussen de 18 en 20 jaar die er alleen voor staan, bouwen rond die periode enorme schulden op waar ze vaak niet meer vanaf komen.

Onconventionele plannen zijn dus hard nodig. Begin dit jaar startte Stichting Zwerfjongeren Nederland een proef waarbij tien jongeren een ‘bouwbudget’ ontvangen. Deze jongeren krijgen een jaar lang een stabiel inkomen van €1050. Volgens de richtlijn van de Participatiewet is dit voldoende voor een alleenstaande jongere vanaf 21 jaar.
Het Bouwdepot geeft jongeren vertrouwen en de regie over het bouwbudget. Zij stellen, in samenwerking met de persoonlijk begeleider, hun eigen doelen op en vertalen die in een persoonlijk bouwplan. Ze bepalen ook zelf waaraan ze het geld uitgeven; de een gaat er schulden mee aflossen, de ander koopt voor het eerst een taart voor haar verjaardag.

Het Bouwdepot werkt nauw samen met het Canadese New Leaf Project. Ook deze organisatie startte afgelopen jaar een uniek experiment. Een geselecteerde groep van vijftig dak- en thuislozen in Vancouver kregen een bedrag van 7.500 Canadese dollar overgemaakt en mochten zelf bepalen hoe ze het geld uitgaven. Het bedrag is gebaseerd op een jaar van welzijns- of bijstandsuitkeringen in de provincie British Columbia. Ook in dit project hebben de daklozen de regie en is er geen controle op de uitgaven door bemiddelende instanties.

Projecten als het Bouwdepot en het New Leaf Project sturen op vertrouwen; daklozen krijgen de financiële rust en ruimte hun leven weer op te bouwen. Deze week publiceerde New Leaf de eerste resultaten uit het onderzoek. De financiële rust lijkt enorm bij te dragen aan herstel. In Canada blijken de deelnemers vooral ook goed voor de overgemaakte 7.500 dollar te zorgen. Ze zijn zuinig met hun uitgaven en ze gebruiken het om hun leven weer op de rit te krijgen. Velen hebben een deel van het geld na een jaar nog op hun rekening staan. Ook in Het Bouwdepot zien we dat jongeren het geld besteden aan het afbetalen van schulden en investeren in hun persoonlijke ontwikkeling. De projecten dragen zo vooral ook bij aan een nieuw toekomstperspectief.

Er zijn de afgelopen decennia honderden miljoenen geïnvesteerd in studies naar dak- en thuisloosheid. We weten basaal wat dak- en thuisloosheid veroorzaakt, maar willen we dakloosheid de wereld uit helpen dan moet het roer drastisch om. Het is vandaag Wereld Daklozendag; een dag om hierbij stil te staan, maar vooral een dag om tot actie over te gaan. Laten we zeker tegen het licht van de Coronapandemie deze groeiende groep niet over het hoofd zien. Bouwen aan vertrouwen is daarbij ons devies; geef dakloze mensen de financiële steun die ze verdienen en laat ze zelf bouwen aan hun toekomst!